Kiriş Nedir? Betonarme Kiriş Çeşitleri Nelerdir?

Bu içeriğimizde Kiriş Nedir, Kiriş Ne İşe Yarar ve Betonarme Kiriş Çeşitleri nelerdir? sorularını tüm detaylarıyla cevaplıyoruz.

Kiriş Nedir?

Kiriş, boyuna göre eksenine dik kuvvetlerin etkisi altında bulunan yatay beton çubuktur diyebiliriz. Kirişler sayesinde kolonlar yatayda birbirine bağlanır. Kirişlerin eğilmeye ve bükülmeye dayanıklı olması gerekir, görevi taşıdığı yükü düşey taşıyıcılara dengeli bir şekilde aktarmaktır.

Kiriş Ne İşe Yarar?

Her kiriş çeşidinin farklı bir kullanım alanı ve destek seviyesi bulunur. Peki, kiriş ne işe yarar? Sorusuna değinecek olursak; bildiğiniz gibi depremlerden ve diğer afetlerden en çok etkilenen yapı elemanları kirişler oluyor. Deprem durumunda kiriş kesitlerinde farklı gerilme olayları meydana gelir. Bunun sonucu olarak da donatının birleşim alanından çekilip çıkarılmak istenmesine yol açar. Hasarın çok fazla olması halinde kiriş birleşim bölgesi çelik lamaların yapıştırılması ile sarılır ve güçlendirilir. Özetle kirişler yapıların en önemli yapı organlarından biridir diyebiliriz.

Kiriş Tipleri Nelerdir?

Kirişler yapının cinsine göre farklı tipleri karşımıza çıkmaktadır. Bu tipler düşey yüklere, bükülmelere ve kaymalara dayanıklı yapı elemanlarıdır. Kirişler yükleri duvarlara, sütunlara ve temellere aktarır. Binalarda kullanılan kiriş tipleri destek şekillerine, profil şekillerine, uzunluklarına ve malzeme çeşidine göre farklılık gösterir. Koşullara göre sınıflandırılan kiriş tipleri şunlardır:

• Geometrisine Göre
• Denge Durumuna Göre
• İnşaat yöntemine Göre
• Destek Koşullarına Göre
• Yapı Malzemelerine Göre
• Kesit Şekillerine Göre

Betonarme Kiriş Çeşitleri Nelerdir? 

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi kirişler kullanım alanına ve destek seviyesine göre farklılık gösterir. Şimdi hep birlikte Betonarme kiriş çeşitleri nelerdir? Sorusunun cevabına bir göz atalım. Kiriş çeşitleri şunlardır:

• Basit Kiriş: Basit kirişin her iki ucu da desteklere dayanır. Bu çeşidin dönmesi serbesttir. Bir ucunda hareketli destek bir ucunda da sabitlenmiş destek yer almaktadır. Hareketli destek kirişin yatay hareketlerine izin vermektedir. Bu kiriş çeşidi kesme gerilimine ve eğilmelere maruz kalır.
• Sürekli Kiriş: Sürekli kiriş çeşidinde 2’den fazla destek bulunmaktadır. Bu desteklerden bir tanesi hareketli diğeri ise sabittir. Genel olarak çok uzun olan köprülerde kullanılmaktadır.
• Konsol Kiriş: Konsol kirişin bir ucu serbest diğer ucu ise sabittir. Bu kiriş türü hem eğilmelere hem de kesme gerilimine maruz kalır. Kullanım alanı olarak ise genellikle köprülerde uygulanmaktadır.
• Çıkmalı Kiriş: Çıkma kiriş çeşidinin üzerinde minimum 2 destek bulunur ve iki ucunda çıkma bölümü olur. Çıkma kiriş, basit ve konsol girişin birleşimidir. Çıkma bölümlerinin alt kısmında destek bulunmaz.
• Sabit Kiriş: Sabit kiriş adından da anlaşılacağı gibi her iki uçtan sabitlenmektedir. Bu kirişte dikey hareketlere ve dönmeye izin verilmez. Moment üretmez. Yalnızca kesme gerilimi altındadır.

Kirişler Neden Önemli?

Bu konuda yeterli bilgisi bulunmayan kalfa, usta ya da farklı bir inşaat çalışanı kirişleri önemsiz görebilir. Fakat mühendisler için en önemli yapı elemanlarının başında kiriş gelmektedir. Kiriş için bir binanın ayakta kalmasını sağlayan yegane unsurdur dememiz önemini vurgulamak adına yeterli olacaktır.

Özellikle deprem yönetmeliklerinde betonarme yapılara dair pek çok kiriş maddesi bulunuyor. Zaman zaman kirişlerle ilgili maddelerin uygulanmasında esneklik yapılıyor. Ancak bu çok büyük bir hatadır. Kirişlerin önemsiz görülmesi, ilerleyen zamanlarda geri dönüşü olmayan durumlara zemin hazırlayabilir.

Örnek verecek olursak; kiriş genişliğinin, kolon ilgili ebatıyla kiriş yüksekliğinden fazla olmaması maddesi bulunur. Ancak bu madde suistimal edilebiliyor. Bunun yanında kiriş yüksekliğinin, ilgili döşeme kalınlığının 3 katından daha az olması maddesinde esneklik yapılması da örnek olarak gösterilebilir.

Yapılarda ki kolonların, gereken kuvveti taşıması için öncelikle o kuvvetlerin kolonlara iletilmesi gerekmektedir. Bu kuvvetler iletilmediğinde doğal olarak kolonlarda taşımayacaktır. Çerçeveli sistemlerde, kolonlara kuvveti aktaran elemen kiriştir. Bu nedenle sağlıklı bir taşıyıcı sistem de kirişler en doğru yükü iletirler. Hasar görmüş ve doğru bir şekilde yük iletemeyen kirişler, yük dağılımının değişmesine sebep olacaktır. Bir kiriş yük iletmiyor diye yükler kaybolmaz. Bu yükün meydana getireceği kuvvet, diğer bir kolona ekstradan yansır. Bundan dolayı ilgili kolonun kapasitesi yükü karşılamayabilir.

Tüm bu sebepler ve yaşanan acı tecrübeler günümüzde kirişlerin yapılarda çok daha bilinçli bir şekilde kullanılmasını sağlamıştır.

Kiriş Güçlendirme Nedir?

Deprem vb bir felaketten ötürü kirişleri hasar almış ya da mevcut deprem yönetmeliklerine göre inşa edilmediği için kirişlerinde hasar oluşmuş binaların dayanıklılığını arttırmak için yapılan işleme kiriş güçlendirme diyoruz.

Kiriş güçlendirme bina güçlendirme çalışmalarının en önemli aşamalarından biridir. Kirişleri yönetmeliklere uygun olmayan binaların deprem vb bir felakette ayakta kalması çok güçtür. Bu yüzden can ve mal emniyeti için bu konunun ihmal edilmemesi gerekir.

Bina güçlendirme çalışmaları hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Bina Güçlendirmesi İçin İlk Yapılması Gerekenler” başlıklı blog yazımızdan faydalanabilirsiniz.