Betonarme Bina Nasıl Güçlendirilmeli?

Deprem riskinin yüksek olduğu ülkemizde konut olarak kullanılan binaların büyük bölümü eski ve deprem yönetmeliklerine uygun olmayan betonarme binalardan oluşturmaktadır. Bu yüzden betonarme binaların güçlendirilmesi Türkiye’de oldukça yaygın bir çalışmadır.

Betonarme Bina Nedir? 

Betonarme, Latince’deki ‘’Bitumen’’ sözünden türemiştir. Beton ve güçlendirme anlamına gelmektedir. Betonarme, betonla inşaat çeliğinin bir bütün haline getirilerek dayanıklı bir sistem oluşturulmasıdır. Kısaca çelik iskeletin betonla örülmesidir de diyebiliriz.

Betonarme kuvveti, içine karıştırılan beton / çelik oranıyla ölçülmektedir.   İnşaatlarda kullanılan temel malzemelere göre yapılar 3 şekilde karşımıza çıkmaktadır. Bunlar; betonarme yapılar, ahşap yapılar ve çelik yapılardır. Bunun yanında modern mimarlıkta birçok örneği görülen masif beton ya da çıplak beton diye isimlendirilen yapılarda da betonarme kullanılmaktadır.

Bina Güçlendirme Nedir? 

Bina güçlendirme mevcut yapının yapısal dayanıklılığının arttırılması işlemidir. Bu işlemin gerçekleştirilebilmesi için bazı tespitlerin yapılması gerekir.

ilk önce yapının proje temelinde uygulanıp uygulanmadığı saptanmalıdır. Ardından binanın uygun noktalarından bir beton numunesi ve demir donatıların kesitleri alınır. Bu aşamalar bittikten sonra program dahilinde testlere geçilir. Binanın dayanıklılık durumunu tespit etmek için özel laboratuvarlarda şiddet uygulamaları ile betonun dayanıklılığı ölçülür. Ölçümlerin sonrasında uzman bir ekip tarafından nasıl bir güçlendirme işlemi yapılması gerektiğine karar verilir.

Yapının güçlendirme projesini hazırlama ve işleme koymak, iyi bir eğitim ile tecrübe gerektiren bir iştir. Mutlaka bilgi birikimi yüksek firmalar tarafından yapılmalıdır. Bilinçsiz bir şekilde yapılan güçlendirme işlemleri yapısal riski arttıracaktır.

Betonarme Binalar Neden Güçlendirmeye İhtiyaç Duyar? 

Bildiğiniz gibi ülkemiz deprem kuşağında yer almasına rağmen 1999 yılında gerçekleşen ve binlerce insanımızın vefat etmesine neden olan Büyük Marmara Depremi sonrasında çöken binalar ülkemizde inşa edilen betonarme binaların olası depremler göz önünde bulundurularak inşa edilmediğini ortaya çıkardı. Hatta mevcut yönetmeliklere dahi uyulmadığı ve bu konudaki denetimlerin yetersiz olduğu ortaya çıktı.

Bu acı tecrübeden sonra değiştirilen inşa yönetmelikleri neticesinde 1999 sonrasında inşa edilen binaların olası bir depreme karşı dayanıklı olduğunu söyleyebiliriz. Fakat 1999 depremi öncesinde inşa edilmiş olan binaların büyük bölümü hem olası depremler göz önünde bulundurularak inşa edilmemiş hem de günümüz itibari ile büyük bölümü faydalı ömürlerini tamamlamış durumdadır.

Bu yüzden 1999 depreminden önce inşa edilmiş binaların büyük bir bölümünün olası bir deprem anında yıkılması ve bunun sonucunda da can ve mal kaybının yaşanması kaçınılmaz görünmektedir. Can ve mal kaybı yaşanmaması için bina sakinlerinin tercih edebileceği iki seçenek bulunmaktadır. Bu seçeneklerden biri binalarını kentsel dönüşüm ile yeniden inşa etmek ya da binalarını bina güçlendirme çalışması ile güçlendirmektir.

Mevcut binayı yıkıp yenisini yapmak zaman isteyen oldukça maliyetli bir işlemdir. Ancak bina güçlendirme çalışması çok daha cüzi tutarlar ile kısa sürede etkili çözümler sunar.

Betonarme Bina Nasıl Güçlendirilmeli?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bina güçlendirme çalışması konut sahiplerine kısa sürede güvenilir çözümler sunuyor. Bunun yanında bina güçlendirme işlemi, düşük maliyetli olmasından ötürü yaygın bir şekilde tercih edilmektedir. Bu yüzden konutunu güçlendirmek isteyen bina sahipleri tarafından en çok sorulan sorulardan biri Betonarme bina nasıl güçlendirilmeli? sorusudur.

Bina güçlendirme işlemi yeni bir bina yapmaktan çok daha titiz bir çalışma süreci gerektirir. Buna rağmen zaman ve maliyet açısından yeni bir bina yapmaktan çok daha avantajlıdır. Her binanın yapıldığı dönemin yönetmeliği, binanın statik projesi, binada kullanılan malzeme, binanın sahip olduğu kat sayısı ve bulunduğu zemin birbirinden farklılık gösterir. Bu yüzden her binanın depreme karşı dayanıklılığı da farklıdır. Tüm bu değişkenler yapılacak deprem performans analizi sonrasında uzmanlar tarafından değerlendirilmelidir. Değerlendirilme işleminden sonra ilgili binanın hangi yöntemle güçlendirileceğine karar verilir.

Bina güçlendirme yöntemleri arasında karbon fiber bina güçlendirme yöntemi deprem riski taşıyan binalar için kullanılan oldukça etkili ve güvenilir bir yöntemdir. Bu yüzden karbon fiber güçlendirme malzeme ile bina güçlendirme yapılması çok daha avantajlı olmaktadır.

Deprem Performans Analizi hakkında daha detaylı bilgi almak için “Deprem Performans Analizi Nedir?” başlıklı blog yazımızdan faydalanabilirsiniz.

Betonarme Bina Nasıl Güçlendirilir?

Bina güçlendirme çalışmalarında beton, çelik ve karbon fiber gibi malzemeler ayrı ayrı kullanılabildiği gibi duruma göre bir arada da kullanılabilir. Bu malzemeler kolon ve kiriş güçlendirilmesi için olmazsa olmaz malzemelerdir diyebiliriz. Her biri kendi içerisinde bazı avantajlar ve dezavantajlar barındırır. Örnek verecek olursak; standart ve eski bir betonarme ile dizayn edilen kolonda çelik güçlendirmenin daha yararlı olabileceği tespit edilebilir. Ancak bu eski beton kolonun üzerine yeni bir beton kaplanması dezavantaj oluşturabilir. Çelik malzeme de tek sorun şekil vermektir. Ancak gelişen teknolojiler ile bununda üstesinden gelinebilmektedir.

Bir diğer malzeme olan karbon fiber, deprem güçlendirme yönetmeliği ile onaylanmış yüksek dayanımlı bir malzemedir. Karbon fiber ve reçine karışımı bir malzemeden oluşmaktadır. Karbon fiberin en büyük artısı çelikten çok daha fazla güçlendirme sağlamasıdır. Bunun yanında güçlendirme işlemleri içerisinde en kısa sürede uygulanabilen işlemdir. Filiz ve duvar ekini işlemleri oldukça düşük maliyetlidir. Çelik ve demirden örülerek meydana gelen bir yapı güçlendirme sistemidir. Filiz ekiminin sonrasında mantolama, beton kesme, beton delme ve dış cephe güçlendirme işlemleri daha kolay yapılmaktadır. Yapıların özelliklerine göre sıklıkla kullanılan güçlendirme yöntemleri şunlardır:

• Çelik mantolama
• Betonarme mantolama
• Epoksi enjeksiyonu
• Mantolama veya gömlek geçirme
• Kanat ekleme
• Yeni ve eski betonları kaynaştırma
• Kolon mantolama